Καλιγωτές ή αλμπάνηδες

Ένα ακόμα επάγγελμα το οποίο αφορά τα υποζύγια. Λεπτή και δύσκολη δουλειά μιας και αφορούσε την οπλή του ζώου, η οποία αν καταστρεφόταν τo καθιστούσε άχρηστο. Από ατζαμήδες πεταλωτές ή πεταλωτές που έκαναν και τους κτηνίατρους, βγήκε και η λέξη για όλους τους αδέξιους τεχνίτες ο υποτιμητικός χαρακτηρισμός του αλμπάνη και η γνωστή παροιμία «μια στο καρφί και μια στο πέταλο». Επίσης όσο μεγάλωναν τα νύχια του ζώου, τόσο πιο κουραστικό γινόταν το περπάτημα. Το ζώο με τα πέταλα ήταν προστατευμένο. Χωρίς τα πέταλα σωνόταν η οπλή, το ζώο αρρώσταινε, έβγαζε αίμα και στο τέλος ψοφούσε.

Πιο ευαίσθητα ζώα στο περπάτημα ήταν τα άλογα γι αυτό

από πολύ παλιά φρόντιζαν να τα πεταλώνουν όλα. Τα μουλάρια και τα γαϊδούρια δεν τα καλίγωναν πάντα γιατί δεν το θεωρούσαν απαραίτητο ή καλίγωναν μόνο τα μπροστινά πόδια. Ο ιδιοκτήτης σήκωνε το πόδι του ζώου και το δίπλωνε για να δουλέψει πιο εύκολα ο τεχνίτης. Σε ατίθασα ζώα, όπως για παράδειγμα στα μουλάρια, τους έβαζαν τη «διαβασά», το ειδικό φίμωτρο για να μη δαγκώνουν. Αρχικά, ο πεταλωτής ξεστράβωνε από το πάνω μέρος τα καρφιά, τραβούσε με δύναμη και τα έβγαζε. Με αυτό τον τρόπο αφαιρούσε το παλιό λειωμένο πέταλο. Ακολούθως, με το ειδικό κλαδευτήρι το σατράνι ή κόφτρα ή καγιάρα έκοβε και περιποιούταν τα νύχια (καγιάρισμα) του ζώου, με τη ράσπα λιμάριζε την οπλή για να εφαρμόσει πιο καλά το πέταλο, με την ξύστρα ένα κοφτερό εργαλείο καθάριζε τις οπλές από τα κατάλοιπα.

Ο καλιγωτής έπρεπε να γνωρίζει σε πόσο βάθος στην οπλή του ζώου κυκλοφορεί το αίμα. Το σημείο που τελειώνει το κόκαλο και αρχίζουν τα νύχια λέγεται πουλάκι. Έπαιρνε το κατάλληλο πέταλο, ατσαλωμένο σίδερο με έξι τρύπες στις άκρες, κι επειδή στις άκρες το ζώο έχει περισσότερη κεράτινη πλάκα, το εφάρμοζε και το κάρφωνε με τα καρφιά. Τα καρφιά έβγαιναν από την άλλη μεριά της οπλής επάνω. Ο καλιγωτής με την τανάλια γύριζε και έκοβε το καρφί που προεξείχε (λόθρα). Αυτοί που καλίγωναν μόνοι τους δεν είχαν όλα αυτά τα εργαλεία. Συνήθως χρησιμοποιούσαν ένα σφυρί, μια τανάλια, και κάτι που να μπορούσε να κάνει τη δουλειά που έκανε το σατράνι, μάλλον κοσόρα (εργαλείο που καθάριζαν τα ξύλα) και γλύτωναν το δίδραχμο που ήταν η αμοιβή του καλιγωτή. Καλιγωτές στην Κάτω Στενή ήταν ο Νικόλαος Κρητικός (Βασιλιάς), ο Χαράλαμπος Καλαμάρας και στην Πάνω Στενή ο Σπύρος Βασιλείου (Μομότας), ο γαμπρός του Γρηγόρης Παπαγεωργίου, ο Γιώργος Μαστρογιάννης (Φούτρας) και ο Γεώργιος Γερακίνης (Γεωργιάδης).

Γιάννης Μητάκης