Βαρελάδες στη Στενή

Στη Στενή, χρησιμοποιούσαν πολύ τα βαρέλια, γι αυτό και το επάγγελμα του βαρελά ήταν απαραίτητο.

 Γερακίνης Ιωάννης (Γκριτζάλης).
 Ήταν βαρελάς και μαραγκός

Συνήθως, όταν μιλάμε για βαρέλι, το μυαλό μας πάει στο κρασί. Όμως δεν είναι μόνο αυτό. Είναι ο ντάλαρος για το αλεύρι, μικρό νταλαράκι για το τυρί, καρδάρες για τους τσοπάνηδες, δοχεία για κτύπημα του βούτυρου (καδιά), αλλά και τα βαρέλια για τις νεροτριβές, τους ζοργιούς για τους νερόμυλους και πολλά άλλα.

Τα κατασκεύαζαν από ξύλο βελανιδιάς, καρυδιάς, καστανιάς ή δρυός, αλλά στη Στενή, ειδικά τα κρασοβάρελα τα έφτιαχναν από καστανιά.

Μερικά από τα εργαλεία που χρησιμοποιούσε ο βαρελάς ήταν: Τα σφυριά (βαρύ, ελαφρύ), τα σκαρπέλα, το αμόνι,το

Κωνσταντίνος Καρλατήρας
(Μοναχογιός).
 Ήταν βαρελάς και μαραγκός.

πριόνι, η πλάνη (ροκάνι), το σκεπάρνι, το τρυπάνι (αρίδι), το καβουροσκέπαρνο, η τανάλια, η ματσόλα, η ντούμπλα, η ταλιαδούρα, το χαλκούνι κ.α.

Έκοβε το ξύλο σε σανίδες, με μήκος ανάλογο με το πόσο ήθελε να είναι το βαρέλι και τις ζέσταινε στον ήλιο, αλλά και στη φωτιά μέχρι να μαλακώσουν, για να μπορεί να δώσει την ανάλογη κυρτότητα που χρειάζεται η κατασκευή του βαρελιού. Οι σανίδες αυτές ονομάζονται δόγες. Τις πελεκούσε μετά για να πάρουν το σχήμα που ήθελε.

Έπειτα έφτιαχνε τους δύο πάτους του βαρελιού (φουντώματα).

Παίρνουν ένα τσέρκι (σιδερένιο στεφάνι), για οδηγό και

Βαρέλι, στο οποίο διακρίνεται
 η όκνα και η κάνουλα.

προσαρμόζουν πάνω του αφού τη σφίξουν καλά, μια δόγα. Με οδηγό αυτή τη δόγα τοποθετούν και τις άλλες, μια δίπλα στην άλλη και μετά βάζουν ακόμα ένα τσέρκι και σφίγγουν περισσότερο οι δόγες, οι οποίες έσφιγγαν από τη μία μεριά και άνοιγαν από την άλλη.

Γι αυτό το γύριζαν ανάποδα, έδεναν ένα σύρμα ή γερό σχοινί γύρω από τις δόγες, το έσφιγγαν και έβαζαν το τσέρκι. Τώρα οι δύο άκρες του βαρελιού είχαν την ίδια διάμετρο.

Αν κάπου δεν γινόταν καλή εφαρμογή, έβαζαν ένα χόρτο απ΄αυτό που χρησιμοποιούν οι καρεκλάδες.

Βαρέλι, στο οποίο διακρίνεται
η κάνουλα και ο τύλος.

Μετά έβαζαν τους πάτους (φουντώματα), που προσαρμόζονταν σε ένα βαθούλωμα (αυλάκι, πατούρα), που είχαν σκαλίσει πάνω στις δόγες. Μετά έσφιγγαν το τσέρκι και τα φουντώματα εφάρμοζαν καλά.

Τα τσέρκια τα έβαζαν ανάλογα με το μέγεθος του βαρελιού 6 έως 8 ή και παραπάνω.

Τελευταία δουλειά ήταν να ανοίξουν τρύπα για να βάλουν την κάνουλα, στο μπροστινό φούντωμα (κανέλα την έλεγαν στη Στενή), άλλη μία τρύπα πιο πάνω από την κάνουλα για αερισμό, (τύλος) και άλλη μία πάνω από το βαρέλι, για να μπαίνει ο μούστος (όκνα)
Το γέμιζαν νερό και αν δεν είχε διαρροές, ήταν έτοιμο.

Επίσης οι βαρελάδες εκτός από την κατασκευή των βαρελιών, έκαναν και τη συντήρησή τους ή την επισκευή τους αν σε κάποιο δημιουργείτο πρόβλημα.

Πολύ δουλειά είχαν το Σεπτέμβριο που άρχιζε ο τρύγος και πολλά βαρέλια ήθελαν συντήρηση.

Μονάδα μέτρησης του κρασιού ήταν η «μπότσα». Μία μπότσα ήταν δύο οκάδες. Περίπου εκατό μπότσες ήταν η παραγωγή από ένα στρέμμα αμπελιού.

Βαρελάδες στη Στενή, απ΄ότι μπορέσαμε να πληροφορηθούμε, ήταν: Ο Γιάννης Γερακίνης (Γκριτζάλης), ο Νίκος Καρλέτσος και ο Κώστας Καρλατήρας (Μοναχογιός). Ο Κυράνας Γεώργιος(Τόμπλας), έφτιαχνε ξύλινους ντάλαρους διαφόρων μεγεθών, για αλεύρι, τυρί, ελιές, πασπαλά κλπ. δηλαδή αντικείμενα που δεν ήθελαν «κύρτωση» όπως τα βαρέλια.

Γιάννης Γιαννούκος

                                                  ➖

                          Μερικά από τα εργαλεία του βαρελά

Καβουροσκέπαρνο:
Σκεπάρνι που γουβώνει το βαρέλι εσωτερικά,
αφού αυτό συναρμολογηθεί

Καλαφατικό: Εργαλείο που χρησιμοποιείται
 για το καλαφάτισμα, δηλαδή
 το κλείσιμο με ψαθί
των χαραμάδων που χωρίζουν
 τα σανίδια των βαρελιών

Ματσόλα: Ξύλινο σφυρί

Ντούμπλα:
Ξύλινο εργαλείο
 που χρησίμευε για να τραβούν
τη δόγα
 να ανοίξει λίγο για να την
 καλαφατίσουν με ψαθί.

Ταλιαδούρα: Εργαλείο του βαρελοποιού.·
Μ' αυτήν έφτιαχνε τη μυτερή
 περιφέρεια
των φουντωμάτων
(τα πλατιά οριζόντια σανίδια του βαρελιού)
για να μπούνε στην πατούρα
 που είχε ανοιχτεί στις δόγες.

Χαλκούνα: Ειδικό τρυπάνι του βαρελά
για το άνοιγμα της τρύπας
της τάπας του βαρελιού.