Λαογραφικό ημερολόγιο Στενής Ευβοίας

Βιβλίο με συγγραφέα το Γιάννη Μητάκη το οποίο περιλαμβάνει το Λαογραφικό Ημερολόγιο Στενής, ήθη και έθιμα καθώς και πολλά χρήσιμα ιστορικά στοιχεία για το χωριό μας.

 Ο Γιάννης Μητάκης, Γεννήθηκε το 1962 και μεγάλωσε στη Στενή Ευβοίας. Ιδρυτής του ιστορικού-φιλολογικού περιοδικού «ΓΕΦΥΡΑ- Ιστορίας και πραγματικότητας» και διευθυντής του οικολογικού περιοδικού «ΕΝΑΛΛΑΞ».

 Για πολλά χρόνια αρχισυντάκτης  και στενός συνεργάτης του Γιάννη Γιαννούκου τόσο στην εφημερίδα «ΔΙΡΦΥΑΚΑ ΝΕΑ» ,όσο και υπεύθυνος ύλης και ένας από τους συγγραφείς  της μνημειώδους έκδοσης «ΔΙΡΦΥΑΚΑ» .

Είναι το τρίτο και τελευταίο βιβλίο της σειράς τα «ΠΡΩΤΙΝΑ».

   ΠΡΟΛΟΓΟΣ

 Η ζωή του Στενιώτη ήταν πάντα δύσκολη και η επιβίωση τους καθημερινός αγώνας. Τυραγνησμένοι άνθρωποι με το βλέμμα τους στραμμένο συνέχεια στο καιρό όπως όλες οι καθαρά γεωργοκτηνοτροφικές κοινωνίες. «Αυτά τα γυαλοκόματα μας κάμαν δίχως πρόβατα». 

Πόσες και πόσες ιστορίες δεν έχουν διασωθεί για τις καταστροφές ολόκληρων κοπαδιών από το χιόνι ή την καταστροφή ολόκληρων σοδειών από άσχημες καιρικές συνθήκες. Κάθε πρώτη του μηνός, όλους τους μήνες έκαναν αγιασμό στα σπίτια τους και στη συνέχεια τον πήγαιναν στα χωράφια τους.

Εκτός από τους γεωργούς και τους κτηνοτρόφους υπήρχαν κι άλλα επαγγέλματα, από τα οποία τα περισσότερα από αυτά ήταν  απλώς για συμπλήρωμα (πάρεργα). Υλοτόμοι, καμινιάρηδες, μελισσοκόμοι, λιοτριβιάρηδες, ρετσινάδες, αγωγιάτες, χτίστες, σαμαράδες, μυλωνάδες, σιδεράδες και  καλιγωτές, τσαγκάρηδες, ξυλουργοί, βαρελάδες, βουκόλοι, σαρωματάδες, νεροκράτες κ.λπ.

Σημαντικότερη δουλειά για τον γεωργό ήταν το ψωμί της χρονιάς, ενώ για τους κτηνοτρόφους τα ζώα τους. Όλα τα έθιμά τους ήταν γύρω από την προστασία της σοδιάς, των ζώων κλπ. Εξόρκιζαν το κακό, φυλάγονταν από το κακό μάτι και την κακογλωσσιά. «Οι παλιοί τα ξέταζαν ούλα» , όπως λέει κι η μάννα μου. Οι αντίξοες αυτές συνθήκες οδήγησαν το Στενιώτη από πολύ νωρίς στην αστυφιλία και την μετανάστευση. Στο πρώτο κύμα της μετανάστευσης έφευγαν ομαδικά για την Αμερική. Στο Λαύριο, στις Λάρμες, στη Λοκρίδα, στο Μαντούδι, στο Αφράτι ακόμα και στην Χαλκιδική έφταναν κάποιοι για να δουλέψουν στα μεταλλεία. Όλα αυτά ανάγκασαν το Στενιώτη να επενδύσει σε κάτι πολύ βασικό, τη μόρφωση. Δεν είναι τυχαία η πληθώρα των επιστημόνων και των αριστούχων μαθητών που δεκαετίες τώρα γίνεται. Οι σπουδές γίνονταν κάτω από τις πιο αντίξοες συνθήκες με κόπους και θυσίες. Όπως και την σημερινή εποχή οι οικονομικές ανισότητες μέσα στην κοινωνία είναι μεγάλες, έτσι ήταν και τότε. Υπήρχαν οι εύποροι, έμποροι, γιατροί, μυλωνάδες, μεγαλογεωργοί, μεγαλοκτηνοτρόφοι, οι περισσότεροι οι οποίοι ήταν σε μια μέτρια κατάσταση και οι πραγματικά φτωχές οικογένειες που δεν είχαν στον ήλιο μοίρα. Οι καστανοχωματούδες δούλευαν όλη την ημέρα στο λόγγο για να εξοικονομήσουν κάποια χρήματα για να στείλουν στα παιδιά που σπούδαζαν. Στάχτη επίσης κουβάλαγαν πολλά παιδιά στην Χαλκίδα, την πούλαγαν και πέρναγαν κάποιες ημέρες. Οι σταχολόγες ήταν οι γυναίκες που μάζευαν τα στάχια που περίσσευαν στο χωράφι, στις μεταφορές, στα αλώνια τα σκύβαλα. Τα «στούμπαγαν» και από αυτό έβγαζαν το ψωμί της ημέρας. Η χρονιά για την γεωργική κοινωνία της Στενής ξεκινάει με την προετοιμασία της σποράς και τελειώνει με το μεγάλο πανηγύρι, το πιο λαμπρό, της Παναγίας το Δεκαπενταύγουστο.